پشه گزیدگی و تاثیر آن بر پوست (بخش1)
بهار و تابستان زمان زاد و ولد و تکثیر پشه هاست و معمولا با گرم تر شدن هوا معضل پشه و گزش حشرات هم بیشتر میشود. گزیدگی برای تمام افراد و به خصوص کودکان آزاردهنده است.
چرا پوستمان بعد از پشه گزیدگی خارش و سوزش دارد ؟
وقتی حشرهای روی پوست مینشیند و خون انسان را میمکد، همراه با ترشحات بزاقش پروتئینی وارد بدن میشود که همان زهر است و طبیعی است که بدن به این پروتئین بیگانه واکنش نشان دهد.
واکنش معمولا به صورت آماسی یا التهابی بروز میکند. در این شرایط بدن آنتی بادیهایی را که از قبل آماده دارد(چون قبلا هم نیش خورده) ترشح میکند و این آنتیبادیها به آنتیژنهای بیگانه وصل میشوند. در ناحیه تجمعی از آنتیبادی و آنتیژن به وجود میآید و به مرور بیگانهخوارها آنتیژنها را از بین میبرند و ورم ناحیه میخوابد.
گاهی آنتی بادیها به سلولهای ماستوسیت میچسبند که درون آنها گرانولهای هیستامین و سروتونین است. در این شرایط کانالهایی روی سلول ایجاد و این مواد به بیرون ترشح میشود. یکی از آثار واضح هیستامین در بدن، خارش است که هرچه میزان ترشح و حساسیت بدن به آن بیشتر باشد، میزان خارش ناشی از آن نیز شدیدتر و ناحیه وسیعتری درگیر میشود.
سروتونین در عین حال میتواند سبب گشادی رگهای محیطی و کاهش فشارخون شود. اگر شدت کاهش فشار کم باشد، فرد دچار بیحالی مختصر و سرگیجه میشود، اما در موارد شدید ممکن است دچار شوک آنافیلاکسی شود و احتمال مرگ هم وجود دارد.
هیستامین و سروتونین در مغز هم گیرندههایی دارند که به دنبال ترشح ممکن است در خونرسانی به بافتهای مغزی اختلال ایجاد کنند و علائمی مانند سردرد، سرگیجه و کاهش هوشیاری به دنبال داشته باشند.
گاهی پروتئینهایی که از خارج وارد بدن میشوند میتوانند سبب تاثیر منفی بر هیپوتالاموس و تغییر در کنترل درجه حرارت بدن شوند که در این شرایط بعد از گزش فرد دچار تب مختصری میشود.
تمامی علائم ذکرشده با توجه به میزان سم واردشده به بدن و میزان حساسیت بدن فرد تا زمانی که پروتئین بیگانه در بدن حضور داشته باشد، پایدار است و با دفع آن بهتدریج کم میشود. بعد از گزش برای درمان در صورتی که حساسیت فرد بالاست باید تا جای ممکن از شدت پاسخهای بدن کم کنیم تا علائم ایجادشده آزاردهنده و گاهی خطرناک نشوند. برای خنثی کردن آثار هیستامین و سروتونین بهترین راه تجویز آنتیهیستامین است. رایتیدین و هیدرکسیزین از این گروه هستند که البته باید زیرنظر متخصص تجویز شوند.
گاهی تنها با تجویز آنتی هیستامین برخی علائم مانند افت فشارخون درمان نمیشود و لازم است از اپینفرین کمک بگیریم که با انقباض مویرگها به افزایش فشارخون کمک میکند. گاهی نیز لازم است کورتون تجویز شود تا با ضعیف کردن سیستم ایمنی میزان واکنش بدن به پروتئین بیگانه کم شود.
در حالت عادی برای تسکین خارش میتوان از آنتیهیستامینهای خوراکی و موضعی یا لوسیون کالامین استفاده کرد. پمادهای تسکیندهنده بعد از گزش که در داروخانه ها فروخته میشود نیز مفید است. این پمادها حاوی ترکیبات التیامبخش هستند و به ترمیم سریع پوست کمک میکنند. بیشتر ترکیبات التیامبخش این پمادها هم گیاهی است و مثلا از ژل آلوئهورا در آن استفاده شده است. از دیگر ترکیبات میتوان به مواد ضدعفونیکننده و ترکیبات اکسیدوزنک اشاره کرد. پماد سیلورسولفات هم میتواند کمککننده باشد.
برای پیشگیری از پشه گزیدگی کودکان چه کار کنیم ؟
گزیدگی در کودکان مسالهای بسیار رایج است و طبیعی است که سبب ناآرامی کودک شود و اختلالات خواب ایجاد کند. گزش پشه بیشتر در فصل گرم سال و در نواحی باز بدن مثل صورت و دست و پاها یا خط کمر رخ میدهد و چون کودکان حساسترند واکنش بدنشان نیز به گزش حشرات بیشتر است.
ضایعات گزیدگی معمولا به شکل برآمدگی قرمزرنگ به شکل کهیری یا پاپولی و در برخی شرایط به شکل تاول است که اگر در برخی نقاط مثل مخاط دهان، چشم، سرانگشتان و ناحیه تناسلی باشد، متورمتر میشود. در برخی کوکان حساستر حتی شاهد کهیر منتشر و ورم کلی بدن هستیم که ممکن است با علائم شدیدتری مثل تنگینفس، خسخس، خستگی و گاهی شوک آنافلاکسی همراه شود.
گرد آورنده سایت دکترِ پوست/متخصص پوست، مو و زیبایی دکتر نیلفروش زاده
سایر مطالب
